Gjysmëhëna e përgjakur

Dionis Xhafa

Krimi po krim është, në ndodhtë në Bruksel a në Amsterdam

dhe në ndodhtë në një shtet që i madh është, por pak njihet.

E krimi është njësoj, nuk njeh gjysmëhënë dhe kryqe, e as duron

që një simbol të ngrihet fill e peshë, kurse tjetri fli e hi të bëhet.

 

Nëse të krisur ka gjysmëhënë e prishur, të marrë ka edhe kryqi që lidhje me kryqin nuk ka. Fe e shenjtëri në njerëzi nuk ekziston, se njeriu mish e gjak ka.

Gjysmëhëna kur përgjaket, njësoj si Krishti në kryq që lëngon prej duarve të gjakosura është.

Por botën trullosur gjithashtu e kanë qytetërimet pa qytetërim, vendet që dyqind vite histori kanë, e qytetërimi i vërtetë, në cep fshihet, se diçka me vlerë është si ena që zhurmë pak bën, kurse ajo pa vlerë, çmend dynjanë e botën gris.

 

 

 

E zezë fshihet pas ngjyrave

 

Dionis Xhafa

 

E zezë skëterrë si tunel fshihet pas ngjyrave që ngjajnë si fishekzjarre të Vitit të Ri,

E zeza si urrejtje e brendshme dhe e jashtme që e gllabëron njeriun në të gjallë si gjarpëri që e ha prenë e vet me dhëmbë të helmuara.

 

E zeza, triumfi i të shkalluarve në shkallë të stadiumeve,

Në festa kombëtare me flamuj, që era iu vjen inkuizion,

e ka gropa, gëmusha, kafka të gërvishtura, arkivole janë stolitë e shoqërisë kafshërore që valon për çdo ditë si send i përçunduar në ujëra të turbullta të asfiksisë sonë.

 

Në stacionin e trishtimit

 

 

Dionis Xhafa

Isha rrugës për Athinë, me autobusë, nga ata normalët që përshkruajnë për çdo ditë rrugën nga kryeqyteti shqiptar në atë grek. Udhëtimi kishte shumë gjëra të bukura dhe të trishta, të rralla dhe të dendura, tragjike dhe komike, e dukesh se ndjesitë përziheshin me kohën, e cila ishte aspak e qëndrueshme, pasi aty vapa të zinte në Tiranë, aty shiu në Patra e koha e vrenjtur në Athinë. Një moment dua të shpjegoj, që duket se ishte ndër ata çaste që zgjasin pak, por në tru mbesin gjatë. Autobusi ndali rrotat pasi kishim bërë shumë udhëtim, diku 200 kilometra pa hyrë në kryeqytetin e Greqisë. Aty ndodhej një restorant dhe se sa më thanë e kishin ca shqiptarë, por se edhe këta nuk flisnin shqip, greqisht vetëm dhe as anglisht nuk dinin. Po tjetër fokus ka ajo çka pashë unë me sytë e mi. Dy shoferët, që ndërronin vendet me njëri – tjetrin zbritën të lodhur, ashtu siç ishin, sikur të kishin pirë e mbanin barkun dhe se sytë në tokë i kishin prej punës në turnin e tretë. Po shoferët punë të lodhshme kishin, por për të ngrënë hëngrën goxha. Po dramatike ishte situata ndër pasagjerë. Në restorant dikush hante dhe dikush jo, ndonjë që e kishte mundësinë vetëm ulej, në një vend ku gjërat për të ngrënë nisnin nga pesë euro e lart. E prisnin njerëzit në hyrje të restorantit, thithnin ajër, e dikush rrinte në beton të shkallëve e dikush, ndonjë djalë i ri pinte cigare mendueshëm. Rini e moshë më e madhe rrinin menduar, me sytë në ndonjë vend dhe mendja kushedi ku fluturonte. Një mërziti e thellë në atë mëngjes, ku as vesa nuk kishte nisur të bjerë. E kokat poshtë, sikur të ishin duke qëndruar përpara ndonjë kampi të Aushvicit dhe se kjo ndoshta jo rastësisht, pasi shqiptarët që të luajnë dhëmbët, duhet të luajnë këmbët, por gjithashtu të binden përpara urdhrave që marrin nga pronarët në Greqi. E përulje, sy që kërkojnë drejtësi e drejtësi nuk ka në një botë të mbushur me padrejtësi. E aty e kupton mirfilli se je pjesë e një kombi të varfër, që nga çasti në çast mund të jesh dhe ti pjesë e një fati të ligshtë, që e kanë të shumtë në Greqi, aty ku është në udhëkryq fati i shqiptarit, teksa vështirë e ka punën, sigurimin e strehimit, ku qeraja dhe ku punësimi, ku mallkimi vendas e ku malli për dhenë tënd. E fytyrat e udhëtarëve ishin silueta të trishta, trupa që përkuleshin dhe me qëndrim të menduar, a thua se janë duke zgjidhur një ekuacion matematikor me dy të panjohura. Te ta bëhet bashkë fati i një kombi të vuajtur. E ndërmend të shkon pyetja: Si mundet njeriu të lindë i pafat siç ndodh me shqiptarët? Si mundet njeriu që kur lind e ka një fat të përcaktuar, se nëse në varfëri lind ashtu me gjasa rritesh se ndryshimi është i vështirë të arrihet? Dhe pyetja e fundit është: Po pasaportat kush i shpiku? Si qenka më e vlefshme pasaporta greke, italiane, norvegjeze etj dhe ajo shqiptare nuk vlen? Si lind njeriu me një vulë ne ballë se ti nuk meriton të ikësh në këtë vend ose në atë vetëm pse i përket një kombi të caktuar? Padrejtësi e absurditet vazhdon e fatet njerëzore gremisen përditë.

Kashmiri

Dionis Xhafa

Kashmiri është djaloshi që kënaqet t’ue pas lumturinë e paktë,

Se zemrën e ka gjithë plagë, se ia ka ngrënë Indi e madhe,

Çdo ditë e nga pak…

 

Kashmiri dhe Pakistani janë si dy qenie të ndarë por me një zemër të lidhur.

E kur njëri prej tyre ka gëzim, lumturia zgjat pak, kurse kur janë bashkë,

kohën për dy e përpjesëtojnë. India e madhe është si përbindëshi, që zemër nuk ka, lumturi s’ka, por as e din se ç’kuptim ka kjo fjalë.

 

 

Bisedë me Migjenin (surrealiste)

Dionis Xhafa
Prej mëse një shekulli ke ikur Migjen,
ti poeti i flaktë që jetën ua dedikove njerëzve të vobegtë,
që me zjarr ngrohen në vatrat e tyre,
që ndër lutje të kishave e të xhamive përpëliten me shpresë.
Pa zgjohu Migjen, ec ndër rrugë të kryeqytetit,
në atë që e quajnë metropol panshqiptar, shih duert e mpira, qytetin e errësuar,
flakën e munguar e vdis me ta si pllakë vorri, e ngulu në varreza të malit të rëndë,
që nuk tundet prej ndjenjave njerëzore, Migjen.
Pa shihi trupat e kockë, njeriun fantazmë të kohës moderne,
fast foodin që bën karshillëk ndaj të dobëtit që digjet nën diell përvëlonjës,
e vdis sërishmi, se ngushëllim është mbrëmja festive e zotërinjve,
lojërat e ndyra, qentë e ekranit, mortja e madhe e fshatit të madh që zjen aromë zie.
E ec prapë pasi sytë të kesh qërruar me gjemb. Përpara syve të sëmurë të del barku i fryrë,
shpina e zezë, shkopi i shtrembër, ftohja prej motit të nxehtë e pllakave të mërdhifta,
e djali i djeshëm është prapë aty, me buzëqeshjen e harruar, me fytyrën e tharrmuar,
e mu përballë i del dielli i fortë,shkatërrrimtar, që rren’ bukur, e si shtizë i ngulet thellë e në shpirt, Migjen.

 

Sezoni turistik makabër

 

Dionis Xhafa

Sezoni turistik sikundër në të gjithë Europën, edhe në Shqipëri, do edhe paksa që të mbyllet. Ky sezon ndër të tjera ka shënuar edhe makabritete nga më të ndryshmet. E gjithë skena e makabritetit mund të përmblidhet nën titullin: “Zjarr e mbytje”. Zjarret kanë qenë kryetemë e javës, pasi kanë kapluar pyje dhe ullishte të shumë vendeve në Shqipëri, që përzier me një të nxehtë afrikan dhuruan një mjedis gati mbytës ku jemi të detyruar të gjithë të jetojmë. Shqipëria u shnd%rrua dhe vazhdon të jetë në një “atdhe piromanësh”, e shkretuar prej dorës së njeriut që vendos zjarre. Nuk është problem vetëm zjarri. E rëndë dhe me përmasa të tragjikes u paraqit situata në Ksamil dhe në ujëra të tjerë bregdetarë të Jonit, të cilin ne e kemi edhe detin më të pastër në vend. Ksamili përjetoi një situatë të atillë, ku ujërat e zeza derdheshin në det duke përzier frikshëm fekalet me ujët e pastër, si rrallë ndonj%herë. Pushuesve iu bë e rëndë jo të laheshin, por edhe të mund të pinin një kafe në breg të detit në qetësinë e tyre. Turistët dhe pushuesit qetësinë nuk e gjetën. Ata ishin si në ferrin e Dantes, ku nga njëra anë kishin zjarret dhe në tjetrën fekalet. dhe, fekalja nuk është vetëm ndodhi e ngjarje konkrete në jug të vendit, por fekale janë shumë fenomene që ndodhin në Shqipëri, ku së bashku me qeverisjen, edhe shoqëria ka simptoma të sëmundjes, të marrëzisë që vjen prej dhunës pushtetare dhe ambientit të padurueshëm. Po njeriu, shqiptari jeton në një vend sikur me qenë në rrethet më të errëta të “Komedisë Hyjnore’ dhe vritet dalëngadalë prej mjedisit dhe përditshmërisë tragjike. Dhe më së fundmi, akti i fundit i tragjedisë janë mbytjet, që nisën me pushues nga Kosova dhe të huaj, përpos vendasve. Mbytja si tragjedi fizike dhe si metaforë e një shoqërie, që ndihet sikundër është në një anije, e cila është zhytur thellë në det dhe përpjekjet për shpëtim janë tejet të pakta. Anija është mbytja e atdheut, stuhitë në det dhe situata e rëndë dhe e përmasave të trishta. Mbytja, ja situata që provojnë shqiptarët, në det dhe larg tij. Nëse nuk mbyten nga deti, shqiptarët mbyten nga taksat, nga rrëmuja, trishtimi, papunësia, hallet dhe problematikat e mprehta që fal epoka ku jetojmë e kushtet që sjell ajo. E mbytja është situata e përhershme e së zezës, e një morti të madh të kombit, që vdes ngadalë prej çmendurisë kolektive. Mbytur, përunjur, gjunjëzuar e i pakaraktershëm të bën vendi yt që dashurinë që ia jep, pas nuk ta kthen. E ndoshta me atdheun duhet vepruar si Krishti, kur të godet në njërën faqe, lëre të të godasë dhe në tjetrën.

Bulqiza

 

 

Njerëzia me siguri habitet kur iu thua se në Republikën nëndhese ndodhet një vend i zi skëterrë si qymyri, si tymi që del prej oxhakut, skëterrë krejt. Po njerëzia e di këtë vend, por nëndhesën nuk do ta shohë. Njerëzia gotën e do plot ose ta shohë të mbushur gjysmë plot, se kështu jetohet rrejshëm më bukur, ndër lokale të ngritura mbi mund të djersshëm e të gjakshëm si mundi i Sizifit që ngjitet tatëpjetë e në mal. Po vendi që po dëftoj, qyteti me dy emra të ngjashëm ka barkun bosh, si lypësi që ftohet shkallëve të një dyqani luksoz e si ndër Sindromë të Stokholmit kënaqet tue ‘ pa xhavahirët ose duke marr prej dyqanit një pjesë kaq të vogël nga sa është përpjekja e vërtetë. E gjigand ngrihet qyteti, me erën e ftohtë dhe malet e frikshëm, me një “dallgë” ftohtësie që të mpin trupin e të nxin fytyrën, e xhamat e tejdukshëm nisin e mbushen me brymë bore, prej asaj bore që duhet një lopatë me e nxjerr prej pallatit tënd kur del nga dera e shtëpisë. Është qyteti çudibërës, ku makina shkon e “ngul” turirin si me qenë në garë automobilistike se bie thellë në barkun e boshtë, e vret ndërgjegjen e pastër, e lyen me mëkat ujët e bardhë, shkatërron kanalizimet që nxjerrin prej stërkalash më të zezën pjesë të tyre. E Lizat, çudirat nuk janë çudira në vend, por normale është edhe dhembja. E këtu më kujtohet historia e një pacienti që dhëmballa i dhemb pa pushim, ankohet, shkon te doktori, ky i fundit i jep një ilaç dhe dhëmbi qetësohet për një muaj. E pacienti çokollata han’, duke qesh në diell të marrëzisë, në natën e stuhishme, se dhimbje të dhëmbit më nuk ka. Veç një natë, e skëterrë si barku i qytetit, pacienti ndjen dhimbë edhe më të fortë se ilaçe pranë nuk ka, e i shtohet dhimba, i fryhet faqja deri në pëlcitje se doktori është prapë aty, tu’e qesh me pamundësinë e pacientit të vebegtë.

Elegji për shpirtat e trazuar

Dionis Xhafa

Po shpirtrat e trazuar nuk e duan perandorin, as diktatorin,
as forcën jo as shtypjen, as ndryshjen e poshtër. Ata janë të lirë si era
e fortë që gjëmon ndër pyje në tokë e yje në qiell, ata qajnë, qeshin,
vriten, lodrojnë, çahen, ngordhin në ndonjë breg lumi e sërish si hënë e plotë ndriçojnë.

Po në jetë të gjallë shpirtrat e trazuar, të lirë vdesin, janë viktimat e frontit parësor
të mendjeve mizore. Ata përballen të parët me furitë, tornadot, bien në peshë të lirë drejt e në fund të oqeanit,
me një litar të lidhur në një gur me peshë të rëndë, si Orfeu,
e kryet nuk e nxjerrin më që andej.

 

Bisedë me Migjenin

Dionis Xhafa

Prej mëse një shekulli ke ikur Migjen,
ti poeti i flaktë që jetën ua dedikove njerëzve të vobegtë,
që me zjarr ngrohen në vatrat e tyre,
që ndër lutje të kishave e të xhamive përpëliten me shpresë.

Pa zgjohu Migjen, ec ndër rrugë të kryeqytetit,
në atë që e quajnë metropol panshqiptar, shih duert e mpira, qytetin e errësuar,
flakën e munguar e vdis me ta si pllakë vorri, e ngulu në varreza të malit të rëndë,
që nuk tundet prej ndjenjave njerëzore, Migjen.

Pa shihi trupat e kockë, njeriun fantazmë të kohës moderne,
fast foodin që bën karshillëk ndaj të dobëtit që digjet nën diell përvëlonjës,
e vdis sërishmi, se ngushëllim është mbrëmja festive e zotërinjve,
lojërat e ndyra, qentë e ekranit, mortja e madhe e fshatit të madh që zjen aromë zie.

E ec prapë pasi sytë të kesh qërruar me gjemb. Përpara syve të sëmurë të del barku i fryrë,
shpina e zezë, shkopi i shtrembër, ftohja prej motit të nxehtë e pllakave të mërdhifta,
e djali i djeshëm është prapë aty, me buzëqeshjen e harruar, me fytyrën e tharrmuar,
e mu përballë i del dielli i fortë,shkatërrrimtar, që rren’ bukur, e si shtizë i ngulet thellë e në shpirt, Migjen.

 

Turisti maroken

 

Dionis Xhafa

Një turist maroken më ndali përpara statujës së Fan Nolit,
mu përballë parlamentit dhe më dha aparatin që t’i bëj një fotografi,
e ishte një njeri me ngjyrë, që si spanjoll ngjante nga ç’fliste,
e bashkë u morëm vesh me një anglishte të çartur.

E kur rrinte për pozë, marokeni më rrinte pranë
ndërsa buzëqeshte me zor, më fliste me dashamirësi të shtirur,
se frikë tepër kishte se do ikja fill e në çast,
bashkë me aparatin fotografik.